ارتودنسی در دوقلوها و نکات مربوط به آن

دوقلوها همیشه برای اطرافیان جذاب و جالب‌توجه هستند؛  به‌ویژه وقتی که بسیار شبیه به هم به نظر می‌رسند. اما آیا دندان‌های دوقلوها هم به اندازه ظاهرشان به هم شبیه است؟ آیا اگر یکی از آن‌ها نیاز به ارتودنسی دارد، آن دیگری هم حتماً باید درمان شود؟ ارتودنسی در دوقلوها چگونه است؟ در این مقاله سعی دارم به زبان ساده توضیح دهم که رابطه‌ی دوقلو بودن با ناهنجاری‌های فک و دندان چیست و چه نکاتی در ارتودنسی دوقلوها باید رعایت شود.

انواع دوقلوها

انواع دوقلوها

برای درک بهتر موضوع، ابتدا باید با دو نوع اصلی دوقلوها آشنا شویم:

دوقلوهای همسان (یک‌تخمکی):

این دوقلوها از یک تخمک و یک اسپرم به وجود می‌آیند که بعداً به دو جنین تقسیم می‌شود. بنابراین، آن‌ها ژنتیک کاملاً یکسانی دارند و از نظر ظاهر، رنگ چشم، قد، و حتی شکل دندان‌ها بسیار شبیه هستند.

دوقلوهای غیرهمسان (دوتخمکی):

این دوقلوها از دو تخمک و دو اسپرم متفاوت تشکیل می‌شوند. شباهت ژنتیکی آن‌ها مانند خواهر و برادرهای عادی است. ممکن است کاملاً متفاوت به نظر برسند، یا فقط کمی شبیه باشند.

ژنتیک و نقش آن در ناهنجاری‌های فک و دندان

بسیاری از ویژگی‌های مربوط به شکل فک‌ها، نحوه رویش دندان‌ها، و نوع ناهنجاری‌ها تحت تأثیر ژنتیک هستند. به همین دلیل، در دوقلوهای همسان، مشاهده ناهنجاری‌های مشابه (مثلاً جلو بودن فک بالا یا شلوغی دندان‌ها) بسیار شایع است. حتی ترتیب افتادن دندان‌های شیری یا زمان رویش دندان‌های دائمی نیز ممکن است مشابه باشد.

اما در دوقلوهای غیرهمسان، وضعیت ممکن است متفاوت باشد. ممکن است یکی از آن‌ها فک کوچکتری داشته باشد و دیگری دندان‌های منظم‌تری داشته باشد.

آیا دوقلوها همیشه هر دو نیاز به ارتودنسی دارند؟

پاسخ این سوال “نه همیشه” است. گرچه در دوقلوهای همسان احتمال نیاز همزمان به ارتودنسی بیشتر است، اما حتی در آن‌ها هم ممکن است شدت یا نوع ناهنجاری فرق کند. دلایل این تفاوت‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تفاوت در عادت‌های دهانی: مانند مکیدن انگشت، تنفس دهانی یا فشار زبان
• تغذیه و سلامت عمومی: عفونت‌ها یا کمبودهای تغذیه‌ای می‌توانند روی رشد فک تأثیر بگذارند
• تروما یا ضربه: اگر یکی از دوقلوها دندان یا فک آسیب‌دیده داشته باشد
• تفاوت‌های محیطی کوچک: مثلاً تفاوت در موقعیت جنین‌ها در رحم مادر

بنابراین، ارزیابی دقیق برای هر کودک به‌صورت جداگانه ضروری است.

مزایای انجام ارتودنسی همزمان در دوقلوها

اگر تشخیص ارتودنسی برای هر دو کودک هم‌زمان انجام شود، مزایای زیادی وجود دارد:

1. هماهنگی در برنامه‌ها: مراجعات پزشکی، جلسات کنترل و حتی مراقبت‌های خانگی ساده‌تر و همزمان انجام می‌شود.
2. همدلی و انگیزه‌ی دوطرفه: دوقلوها از نظر روحی با هم همراه هستند. اگر هر دو با هم تحت درمان باشند، انگیزه‌شان برای همکاری و مراقبت بیشتر می‌شود.
3. کاهش اضطراب: کودکانی که با خواهر یا برادر خود به مطب می‌روند، احساس امنیت و راحتی بیشتری دارند.
4. برنامه‌ریزی مالی منظم‌تر برای والدین: وقتی برنامه درمانی هر دو همزمان باشد، والدین می‌توانند بهتر برای هزینه‌ها برنامه‌ریزی کنند.

چالش‌های ارتودنسی در دوقلوها

اما درمان همزمان همیشه ساده نیست و چالش‌هایی هم دارد:

• انتظارات والدین: بعضی والدین انتظار دارند هر دو دوقلو دقیقاً یک نوع درمان بگیرند و نتیجه‌ی کاملاً مشابهی داشته باشند. اما این انتظارات همیشه واقع‌بینانه نیستند.
• مقایسه‌های مداوم: اگر یکی از کودکان سریع‌تر پیشرفت کند یا درد کمتری داشته باشد، ممکن است مقایسه و حسادت بین آن‌ها ایجاد شود.
• نیاز به درمان متفاوت: گاهی حتی در دوقلوهای همسان، نوع دستگاه ارتودنسی یا مدت درمان متفاوت خواهد بود.

سن مناسب برای بررسی دندان‌ها در دوقلوها

سن مناسب برای بررسی دندان‌ها در دوقلوها

به طور کلی، سن ۷ سالگی زمان خوبی برای اولین ویزیت ارتودنسی است – چه برای دوقلوها و چه سایر کودکان. در این سن، ارتودنتیست می‌تواند مشکلات در حال رشد را شناسایی کرده و در صورت لزوم، درمان زودهنگام را آغاز کند.ولی اگر‌مشکل در استخوان فک نباشد بهتر است با پایان رویش دندانهای دایمی ارتودنسی را شروع کرد.

چه نوع درمان‌هایی برای دوقلوها استفاده می‌شود؟

نوع درمان بستگی به نوع ناهنجاری دارد، اما در دوقلوها نیز همان روش‌های رایج به کار می‌رود:

• ارتودنسی متحرک: برای سنین پایین یا مشکلات خفیف
• ارتودنسی ثابت (براکت‌های فلزی یا سرامیکی): برای تنظیم دقیق دندان‌ها
• دستگاه‌های فانکشنال: در صورت مشکلات رشدی فک
• الاینر شفاف (مثل اینویزیلاین): در صورت امکان از نظر هزینه و همکاری کودک خصوصا زمانی که تمامی دندانهای دایمی رویش پیدا کرده اند.

مراقبت در خانه برای دوقلوهای تحت درمان ارتودنسی

والدین باید توجه داشته باشند که هر کودک باید:

• مسواک مخصوص ارتودنسی را دو بار در روز استفاده کند
• از غذاهای سفت، چسبنده یا شیرین پرهیز کند
• نخ دندان مخصوص یا واترجت برای پاکسازی بین براکت‌ها استفاده کند
• ویزیت‌های منظم را فراموش نکند

داشتن دو کودک تحت درمان به طور همزمان ممکن است سخت باشد، اما با یک برنامه منظم و انگیزه دادن به بچه‌ها، می‌توان نتیجه بسیار خوبی گرفت.

سوالات رایج والدین درباره ارتودنسی در دوقلوها

آیا می‌توان برای دوقلوها تخفیف گرفت؟

در کلینیک ارتودنسی دکتر فهیمی معمولا برای خانواده‌هایی که دو فرزند همزمان درمان می‌شوند، تخفیف‌های خانوادگی در نظر می‌گیریم.

آیا باید درمان هر دو دقیقاً همزمان آغاز شود؟

ترجیحاً بله، اگر هر دو نیاز به درمان دارند. اما اگر یکی زودتر آماده باشد، می‌توان درمان را چند ماه زودتر برای او شروع کرد.

آیا نوع دستگاه برای هر دو یکسان خواهد بود؟

نه لزوماً. حتی در دوقلوهای همسان، شرایط دندان‌ها ممکن است متفاوت باشد و نوع براکت یا روش درمان فرق داشته باشد.

نتیجه‌گیری

ارتودنسی در دوقلوها یک موضوع جالب، اما گاهی چالش‌برانگیز است. دوقلوهای همسان معمولاً شباهت زیادی در ساختار دندانی دارند و اگر یکی نیاز به درمان داشته باشد، دیگری هم احتمالاً دارد. اما بررسی تخصصی جداگانه برای هر کودک ضروری است. همزمان بودن درمان می‌تواند به نفع کودکان و خانواده باشد، اما باید انتظار تفاوت‌هایی در نوع درمان یا سرعت پیشرفت را هم داشت. در نهایت، همکاری والدین، انگیزه‌ی خود کودکان و برنامه‌ریزی دقیق توسط کلینیک ما، موفقیت درمان را تضمین می‌کند.