لزوم جرم‌گیری و فلورایدتراپی حین درمان ارتودنسی؛ چرا در دوران براکت‌ها مراقبت دو برابر مهم‌تر است؟

درمان ارتودنسی یکی از بهترین روش‌ها برای رسیدن به لبخندی زیبا و دندان‌هایی منظم است، اما همزمان با مزایای فراوان آن، احتمال تجمع پلاک، جرم و ایجاد پوسیدگی نیز بیشتر می‌شود. براکت‌ها و سیم‌ها اگرچه در راستای اصلاح ناهنجاری‌ها به کار می‌روند، اما فضای مناسبی برای گیر غذایی، رشد باکتری‌ها و ایجاد لکه‌های سفید (White Spot) فراهم می‌کنند. به همین دلیل، جرم‌گیری منظم و فلورایدتراپی دوره‌ای در طول ارتودنسی نقشی حیاتی در حفظ سلامت دندان‌ها دارند.
در این مقاله، به صورت علمی و ساده توضیح می‌دهم چرا این دو روش برای هر بیمار ارتودنسی ضروری هستند، چه زمانی باید انجام شوند و چگونه از بروز عوارض دندانی جلوگیری می‌کنند.

در کلینیک ارتودنسی دکتر مهدی فهیمی هنزائی تمامی بیماران میبایست هر ۶ ماه جرم گیری و فلوراید تراپی انجام دهند.چرا،؟؟؟

1. چرا در دوران ارتودنسی دندان‌ها بیشتر جرم می‌گیرند؟

وجود براکت‌ها، سیم‌ها و الاستیک‌ها باعث می‌شود سطوح بیشتری در دهان برای گیر غذایی ایجاد شود. مسواک‌زدن در اطراف براکت‌ها دشوارتر است و حتی با رعایت بهداشت متوسط نیز پلاک بیشتری روی دندان باقی می‌ماند. این پلاک می‌تواند در مدت کوتاهی تبدیل به جرم سخت‌شده شود.

دلایل اصلی افزایش جرم در طول ارتودنسی:

• گیر بیشتر مواد غذایی میان براکت‌ها
• دشواری تمیز کردن نواحی بین براکت و لثه
• افزایش سطح باکتریایی دهان
• کاهش خودتمیزشوندگی طبیعی دندان‌ها
• خشکی دهان ناشی از مصرف برخی داروها یا تنفس دهانی

نتیجه این روند، افزایش احتمال التهاب لثه، خونریزی، بوی بد دهان و در مراحل پیشرفته، تحلیل لثه است.

2. جرم‌گیری در ارتودنسی؛ آیا انجام آن ضروری است؟

بله؛ جرم‌گیری نه تنها ضروری است، بلکه یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت‌های حمایتی ارتودنسی محسوب می‌شود. جرم‌های دندانی با مسواک یا دهانشویه از بین نمی‌روند و تنها توسط دندان‌پزشک قابل برداشت هستند.

مزایای جرم‌گیری در بیماران ارتودنسی:

• جلوگیری از التهاب و خونریزی لثه
• کاهش احتمال تحلیل لثه در اطراف براکت‌ها
• کاهش بوی بد دهان
• جلوگیری از لک شدن دندان پس از برداشتن براکت‌ها
• حفظ سلامت طولانی‌مدت دندان و استخوان

درصورتی که جرم‌گیری انجام نشود، لثه‌ها متورم شده و حتی ممکن است حرکت دندان‌ها در درمان کند شود و نتیجه نهایی ارتودنسی تحت تأثیر قرار گیرد.

3. هر چند وقت یک‌بار باید جرم‌گیری انجام شود؟

درمان ارتودنسی شرایط بیمار را از نظر بهداشت دهان در گروه «پرخطر» قرار می‌دهد، بنابراین:

• جرم‌گیری هر ۴ تا ۶ ماه یکبار توصیه می‌شود.
• در بیمارانی که التهاب لثه یا رسوب بالا دارند، فواصل ۳ ماهه بهتر است.
• قبل از شروع ارتودنسی نیز باید جرم‌گیری کامل انجام شود.

جرم‌گیری‌های دوره‌ای مانند سرویس دوره‌ای برای خودرو است؛ باعث می‌شود دندان‌ها در طول درمان سالم بمانند و پس از پایان ارتودنسی، لبخند زیبایی بدون لک و تحلیل لثه داشته باشید.

4. فلورایدتراپی چیست و چرا در ارتودنسی حیاتی است؟

یکی از بدترین عوارض ارتودنسی، لکه‌های سفید (White Spot) یا شروع پوسیدگی مینای دندان است. این لکه‌ها دقیقاً کنار براکت‌ها ظاهر می‌شوند و دائمی هستند.
فلورایدتراپی شامل استفاده از ژل یا وارنیش‌های حاوی فلوراید با غلظت بالا است که توسط دندان‌پزشک روی دندان‌ها قرار می‌گیرد.

اهمیت فلورایدتراپی در ارتودنسی:

• تقویت مینای دندان و افزایش مقاومت آن
• جلوگیری از پوسیدگی‌های سطحی
• معکوس کردن مراحل اولیه پوسیدگی (Remineralization)
• کاهش حساسیت دندانی
• پیشگیری از لکه سفید اطراف براکت‌ها

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که بیماران ارتودنسی که هر «۳ تا ۶ ماه» فلورایدتراپی می‌کنند، تا ۷۰٪ کمتر دچار لکه سفید می‌شوند.

5. تفاوت فلورایدتراپی در ارتودنسی با دهانشویه‌های خانگی

دهانشویه‌های فلوراید معمولی، غلظت بسیار کمی دارند و برای روزمره مناسب‌اند، اما توان کافی برای حفاظت از مینای دندان کنار براکت‌ها را ندارند.

فلوراید حرفه‌ای ویژگی‌های زیر را دارد:

• غلظت ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر
• ماندگاری طولانی‌تر روی دندان
• جذب بهتر در مینا
• اثر محافظتی قوی برای بیماران با خطر پوسیدگی بالا

بنابراین دهانشویه فلوراید «مکمل» است، اما جایگزین فلورایدتراپی تخصصی نمی‌شود.

6. بهترین زمان انجام فلورایدتراپی در ارتودنسی

بهترین زمان‌ها عبارتند از:

• پیش از نصب براکت‌ها
• هر ۳ الی ۶ ماه حین درمان
• بلافاصله پس از پایان ارتودنسی و قبل از چسباندن ریتینر ثابت

این دوره‌ها درست زمانی است که دندان بیشترین نیاز را به تقویت مینای سطحی دارد.

7. آیا جرم‌گیری حین ارتودنسی به براکت‌ها آسیب می‌زند؟

خیر؛ تکنیک‌های جرم‌گیری مدرن و دستگاه‌های اولتراسونیک کاملاً ایمن هستند و براکت‌ها را شل نمی‌کنند.
در صورت تجربه توسط دندان‌پزشک متخصص:

• براکت‌ها سالم می‌مانند
• سیم‌ها اختلالی پیدا نمی‌کنند
• چسب ارتودنسی دچار آسیب نمی‌شود

جرم‌گیری حتی به کاهش التهاب اطراف براکت کمک می‌کند و درمان را بهتر پیش می‌برد.

8. پیامدهای عدم انجام جرم‌گیری و فلورایدتراپی در ارتودنسی

اگر بیمار ارتودنسی این دو مرحله را جدی نگیرد، ممکن است با عوارض زیر روبه‌رو شود:

الف – لکه‌های سفید ماندگار

بدترین عارضه؛ این لکه‌ها حتی پس از ارتودنسی قابل برگشت کامل نیستند.

ب – پوسیدگی‌های سطحی و عمیق

مخصوصاً کنار براکت‌ها و زیر سیم.

ج – التهاب و خونریزی لثه

لثه‌ها متورم می‌شوند و کارایی ارتودنسی پایین می‌آید.

د – تحلیل لثه

البته در موارد شدید و درمان‌نشده.

ه – بوی بد دهان

به دلیل تجمع باکتری‌ها.

و – کاهش کیفیت نتیجه نهایی درمان

زیبایی لبخند کاهش می‌یابد، حتی اگر دندان‌ها کاملاً مرتب شوند.

9. نکاتی برای مراقبت بیشتر از دندان‌ها بین جلسات جرم‌گیری و فلوراید

برای اینکه بیمار در طول ارتودنسی کمترین مشکل را تجربه کند، رعایت نکات زیر ضروری است:

• مسواک زدن حداقل دو دقیقه و سه بار در روز
• استفاده از مسواک بین‌دندانی (اینترودنتال)
• استفاده از واترجت برای شست‌وشوی دور براکت‌ها
• دهانشویه فلوراید هفته‌ای دو تا سه بار
• استفاده از خمیردندان کم‌ساییدگی با فلوراید بالا
• کاهش مصرف نوشابه، شیرینی و میان‌وعده‌های چسبنده
• مراجعه منظم به ارتودنتیست و دندان‌پزشک عمومی

این مجموعه اقدامات، نقش محافظتی جرم‌گیری و فلوراید را چند برابر می‌کند.

10. چرا جرم‌گیری و فلوراید تراپی باید در کلینیک ارتودنسی دکتر مهدی فهیمی هنزائی انجام شود؟

چون متخصص ارتودنسی:

• الگوی تجمع پلاک را در بیماران ارتودنسی بهتر تشخیص می‌دهد
• نقاط پرخطر اطراف براکت را با دقت بیشتری تمیز می‌کند
• نوع مناسب فلوراید را با توجه به ریسک پوسیدگی بیمار انتخاب می‌کند
• اگر لگ‌های سفید اولیه دیده شود، درمان پیشگیرانه آغاز می‌شود
• دندان‌ها را از نظر سلامت بافت لثه در حین درمان پایش می‌کند

تمام این عوامل موجب می‌شود که نتیجه ارتودنسی هم زیبا باشد و هم سالم.

جمع‌بندی؛ چرا جرم‌گیری و فلورایدتراپی در دوران ارتودنسی یک ضرورت جدی است؟

براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی امکان گیر غذایی و رشد باکتری را افزایش می‌دهند. به همین دلیل حتی افرادی که بهداشت خوبی دارند نیز در طول ارتودنسی در معرض خطر بالاتری برای پوسیدگی، لکه سفید، التهاب لثه و جرم‌گذاری هستند.
جرم‌گیری منظم و فلورایدتراپی حرفه‌ای دو اقدام ساده اما بسیار مؤثرند که می‌توانند:

• سلامت لثه را حفظ کنند
• از تشکیل لکه سفید جلوگیری کنند
• مقاومت مینای دندان را بالا ببرند
• احتمال پوسیدگی را کاهش دهند
• کیفیت و موفقیت درمان ارتودنسی را تضمین کنند

اگر می‌خواهید پس از برداشتن براکت‌ها، دندان‌هایی مرتب، سفید و بدون لکه داشته باشید، انجام منظم این دو درمان ضروری است و نباید به تعویق بیفتد