دندان قروچه در کودکان و ارتباط آن با ارتودنسی

یکی از مشکلات شایعی که والدین در دوران کودکی فرزندان خود با آن روبرو می‌شوند، دندان قروچه یا براکسیسم است. بسیاری از والدین زمانی متوجه این موضوع می‌شوند که صدای ساییده شدن دندان‌های کودکشان را در هنگام خواب می‌شنوند یا متوجه فرسایش دندان‌های فرزند خود می‌شوند. اگرچه دندان قروچه در کودکان گاهی موقتی و بی‌ضرر است، اما در برخی موارد می‌تواند مشکلاتی جدی برای دندان‌ها و فک ایجاد کند و در صورت بی‌توجهی، در آینده نیاز به درمان‌های ارتودنسی پیدا کند. در این مقاله به بررسی دلایل دندان قروچه، پیامدهای آن، ارتباط این مشکل با ارتودنسی و راهکارهای درمانی می‌پردازیم.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه به عمل فشردن یا ساییدن دندان‌ها بر روی یکدیگر گفته می‌شود. این رفتار ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه اتفاق بیفتد، اما در کودکان بیشتر در خواب و به صورت ناخودآگاه رخ می‌دهد. شدت دندان قروچه می‌تواند متفاوت باشد؛ برخی کودکان به آرامی دندان‌های خود را می‌فشارند، در حالی که برخی دیگر به شدت آن‌ها را بر روی هم می‌کشند.

علت‌های دندان قروچه در کودکان

در تحقیقات اخیر از جمله مقاله دکتر بلوندا و همکاران https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8471284/ نیز ذکر شده که علت دقیق دندان قروچه همیشه مشخص نیست، اما عوامل متعددی در بروز این مشکل نقش دارند:

1. استرس و اضطراب: کودکان نیز مانند بزرگسالان در معرض استرس و نگرانی هستند. مسائلی مانند تغییر در محیط زندگی، شروع مدرسه، امتحانات یا اختلافات خانوادگی می‌توانند استرس کودک را افزایش دهند و منجر به دندان قروچه شوند.
2. مشکلات دندانی یا فکی: مال اکلوژن یا ناهماهنگی بین دندان‌های فک بالا و پایین، می‌تواند باعث شود کودک در خواب به طور ناخودآگاه دندان‌های خود را روی هم بکشد تا احساس راحتی کند.
3. بیماری‌های زمینه‌ای: برخی اختلالات عصبی مانند فلج مغزی یا بیش‌فعالی ممکن است با دندان قروچه همراه باشند.
4. مشکلات خواب: کودکانی که دچار اختلالات خواب مثل آپنه خواب هستند، بیشتر در معرض دندان قروچه قرار دارند.
5. عوامل ژنتیکی:دندان قروچه در برخی خانواده‌ها شایع‌تر است و ممکن است عامل ژنتیکی نقش داشته باشد.
6. مصرف برخی داروها یا محرک‌ها: مصرف داروهای ضدافسردگی یا داروهای تحریک‌کننده می‌تواند احتمال دندان قروچه را افزایش دهد.

در کلینیک ارتودنسی ما روی تمامی این موارد بحث و گفت و گو میشود.

علائم دندان قروچه در کودکان:

علائم دندان قروچه در کودکان:

در اخرین مقالات از جمله تحقیق دکتر سرنا و همکاران https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10213965/  دیده شده که دندان قروچه در کودکان همیشه با صدای ساییده شدن همراه نیست. علائم دیگری که ممکن است نشان‌دهنده این مشکل باشند عبارتند از:

• سایش یا شکستگی دندان‌ها
• حساسیت دندان‌ها به گرما یا سرما
• درد در ناحیه فک یا گوش
• بیدار شدن با سردرد
• بی‌قراری در خواب
• خستگی فک در صبح

عوارض دندان قروچه

در بیشتر کیس هایی که در کلینیک تخصصی ارتودنسی دکتر مهدی فهیمی در ستارخان تهران برای درمان این مشکلات مراجعه میکنند اگر دندان قروچه کنترل یا درمان نشود، می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند، از جمله:

• فرسایش یا ترک خوردگی مینای دندان
• کوتاه شدن دندان‌ها
• بروز دردهای مزمن فکی و سردرد
• مشکلات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
• کج شدن یا جابه‌جایی دندان‌ها که نیاز به درمان ارتودنسی دارد

دندان قروچه و ارتباط آن با ارتودنسی

دندان قروچه می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت و نظم دندان‌های کودک داشته باشد. اگر کودک دچار مال اکلوژن (ناهنجاری دندانی) باشد، ممکن است دندان‌هایش به درستی روی هم ننشیند و همین امر باعث افزایش احتمال دندان قروچه شود. از سوی دیگر، خود دندان قروچه می‌تواند باعث تغییراتی در موقعیت دندان‌ها شود و نیاز به درمان ارتودنسی ایجاد کند.
در برخی موارد، دندان قروچه می‌تواند مشکلات فکی ایجاد کند که اصلاح آن‌ها بدون درمان ارتودنسی امکان‌پذیر نیست. برای مثال، تحلیل استخوان فک یا کج شدن دندان‌ها ممکن است در آینده نیازمند درمان‌های پیچیده‌تر ارتودنسی، مانند ارتودنسی ثابت یا حتی جراحی فک شود.به همین دلیل، تشخیص زودهنگام دندان قروچه و مشاوره با متخصص ارتودنسی می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.

درمان دندان قروچه در کودکان

درمان دندان قروچه به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. گاهی نیاز به درمان فعال نیست و فقط پایش مداوم کافی است. اما در موارد شدید، اقدامات زیر می‌تواند مفید باشد:

1. گارد دهانی (محافظ دندان): یکی از روش‌های رایج، استفاده از محافظ‌های شبانه است. این وسیله پلاستیکی روی دندان‌ها قرار می‌گیرد و از آسیب دیدن دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
2. درمان‌های ارتودنسی: اگر علت دندان قروچه مال اکلوژن باشد، درمان ارتودنسی می‌تواند به اصلاح ترتیب دندان‌ها و بهبود وضعیت فک کمک کند و از فشار غیرطبیعی جلوگیری کند.
3. مدیریت استرس: آموزش روش‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، یوگا کودکان یا مشاوره روانشناسی می‌تواند به کاهش استرس و در نتیجه کاهش دندان قروچه کمک کند.متاسفانه فشار بیش از حد مدارس و امتحانات در این زمینه خیلی موثر هستند.
4. اصلاح اختلالات خواب: در صورتی که کودک دچار اختلالات خواب باشد، درمان این اختلالات می‌تواند دندان قروچه را کاهش دهد.
5. اصلاح عادات غذایی: کاهش مصرف مواد کافئین‌دار مانند نوشابه‌ها، شکلات و چای می‌تواند موثر باشد.

نقش والدین در پیشگیری و درمان

والدین نقش بسیار مهمی در تشخیص، پیگیری و درمان دندان قروچه دارند. توصیه می‌شود که:

• رفتار خواب کودک را تحت نظر بگیرند و در صورت شنیدن صدای دندان قروچه به دندانپزشک مراجعه کنند.
• فضای خواب کودک را آرام و بدون استرس کنند.
• کودک را به انجام فعالیت‌های آرام‌بخش قبل از خواب تشویق کنند.
• در صورت نیاز، به موقع به متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک مراجعه نمایند.

در پایان باید ذکر کنم که در مورد دندان قروچه، حتما از روند آموزش و فشارهای مدرسه نیز غافل نشوید…

چه زمانی باید برای درمان دندان قروچه به دندانپزشک یا ارتودنتیست مراجعه کرد؟

اگر دندان قروچه مکرر است و علائمی مانند درد فک، سردرد، فرسایش دندان‌ها یا اختلال در جویدن غذا مشاهده شود، حتماً باید به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مراجعه کرد. معاینه دقیق می‌تواند علت اصلی مشخص شود و راهکارهای مناسب برای درمان پیشنهاد گردد. برای این امر در کلینیک دکتر مهدی فهیمی هنزائی برای رفع مشکل کودک دلبندتان درخدمتیم.

نتیجه‌گیری

دندان قروچه در کودکان موضوعی است که نباید نادیده گرفته شود. اگرچه در بسیاری از موارد به صورت طبیعی رفع می‌شود، اما در برخی کودکان می‌تواند مشکلات جدی برای دندان‌ها و فک ایجاد کند. درمان به موقع و مشاوره با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می‌تواند از بروز مشکلات شدیدتر در آینده جلوگیری کند و سلامت دهان و دندان کودک را حفظ نماید. تشویق کودکان به رعایت بهداشت دهان و دندان، ایجاد محیطی آرام برای خواب و توجه به نیازهای روانی و جسمی آن‌ها، می‌تواند در پیشگیری از دندان قروچه و مشکلات ناشی از آن بسیار مؤثر می باشد.