مراقبت‌های بعد از جراحی فک (ارتوسرجری): راهنمای کامل به زبان ساده

جراحی فک یا ارتوسرجری یکی از روش‌های درمانی مهم در دندان‌پزشکی و جراحی فک و صورت است که برای اصلاح ناهنجاری‌های فکی انجام می‌شود. این جراحی معمولاً به همراه درمان ارتودنسی انجام می‌شود و هدف آن بهبود عملکرد دهان، زیبایی صورت و سلامت عمومی دهان است.

اما جراحی فک فقط نیمی از مسیر است. بخش بسیار مهمی از موفقیت این درمان، به مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد. در این مقاله به زبان ساده به شما می‌گوییم که بعد از ارتوسرجری چه مراقبت‌هایی نیاز دارید، چه چیزهایی باید بخورید، چه کارهایی باید انجام دهید و از چه چیزهایی باید پرهیز کنید.

معمولا ۶-۷ ماه بعد از شروع ارتودنسی، قوس فکی شما آماده جراحی میباشد.سپس تحت بیهوشی با وجود ارتودنسی داخل دهان، در اتاق عمل، فکتان جراحی میگردد. سپس بعد از یکی دو روز مراقبت در بیمارستان مرخص میشوید و حالا باید دوران نقاهت را شروع کنید:

دوران نقاهت بعد از جراحی فک چقدر طول می‌کشد؟

دوره‌ی اولیه‌ی بهبودی بعد از جراحی فک معمولاً بین ۳ تا ۶ هفته طول می‌کشد. البته بهبودی کامل استخوان‌ها ممکن است چند ماه زمان ببرد. در این مدت، بدن نیاز به استراحت، تغذیه مناسب و مراقبت دقیق دارد تا بتواند خود را ترمیم کند و نتایج جراحی ماندگار شود.

1.مراقبت‌های اولیه در بیمارستان یا کلینیک

• مراقبت تنفسی: به دلیل تورم صورت، تنفس ممکن است در روزهای اول کمی دشوار شود. معمولاً از دهان‌نفس می‌کشید.
• سرم و دارو: پس از جراحی، از طریق سرم مواد مغذی و داروها به بدن شما داده می‌شود.
• یخ‌درمانی: در ساعات اولیه، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم بسیار مؤثر است.
• نحوه خوابیدن: بهتر است سر بالاتر از بدن قرار گیرد (مثلاً با دو بالش) تا تورم کمتر شود.

2.تغذیه بعد از جراحی فک

بعد از ارتوسرجری، تغذیه‌ی مناسب یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت است، چون شما نمی‌توانید غذا را کامل بجوید و دهان‌تان ممکن است تا یکی دوماه زیاد باز نشود.

هفته اول: مایعات

در این دوره، باید از غذاهای مایع استفاده کنید:

• آب، آب‌میوه رقیق‌شده
• سوپ‌های صاف‌شده
• شیر، دوغ
• فرنی یا شیربرنج بسیار رقیق
• اسموتی و میلک‌شیک (بدون دانه یا تکه‌های سفت)

نکته مهم: بهتر است زیاد از نی استفاده نکنید، چون مکیدن می‌تواند به محل جراحی فشار وارد کند.

هفته دوم و سوم: غذاهای نرم و پوره‌ای

• پوره سیب‌زمینی
• حلیم نرم
• تخم‌مرغ نیم‌پز یا هم‌زده (در صورت باز بودن دهان)
• ماست، کشک
• سبزیجات بخارپز و پوره‌شده

از هفته چهارم به بعد

بسته به نظر جراح،کم‌کم می‌توانید غذاهای نرم‌تر را وارد رژیم کنید. تا زمانی که جویدن کامل ممکن شود، غذا باید راحت بلعیده شود.

3.بهداشت دهان و دندان

با وجود سختی‌های این دوران، رعایت بهداشت دهان تحت نظارت متخصص ارتودنسی در تهران بسیار مهم است تا از عفونت جلوگیری شود.

• از روز دوم یا سوم، می‌توانید دهان را با محلول آب نمک ولرم یا دهان‌شویه‌ی ضدعفونی‌کننده (بدون الکل) شست‌وشو دهید.
• استفاده از مسواک بسیار نرم یا گاز استریل آغشته به سرم شست‌وشو برای تمیز کردن دندان‌ها و لثه‌ها توصیه می‌شود.
• از مسواک‌زدن نواحی جراحی‌ شده تا زمانی که جراح اجازه دهد خودداری کنید.

4.کنترل درد، تورم و کبودی بعد از جراحی فک

درد:

در روزهای اول، درد طبیعی است اما معمولاً با داروهای مسکن تجویزی کنترل می‌شود. داروها را طبق نسخه مصرف کنید و هرگز سرخود دارو نخورید.

تورم:

• بیشترین تورم در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول اتفاق می‌افتد.
• استفاده از کمپرس یخ در روزهای اول کمک زیادی می‌کند.
• بعد از روز سوم، کمپرس گرم برای کاهش تورم باقی‌مانده مفید است.

کبودی:

کبودی در صورت و گردن طبیعی است و معمولاً طی ۷ تا ۱۴ روز محو می‌شود.واکنش طبیعی بدن هست.

5.فعالیت بدنی و استراحت

• تا دو هفته‌ی اول باید کاملاً استراحت کنید.
• از انجام فعالیت‌های سنگین، ورزش یا خم‌شدن طولانی مدت خودداری کنید.
• خواب کافی و آرامش روانی به ترمیم بدن کمک زیادی می‌کند.

6.مراقبت از بخیه‌ها

• بخیه‌های داخل دهان معمولاً جذبی هستند و نیاز به کشیدن ندارند.
• تا زمان جذب بخیه‌ها از تحریک آن ناحیه خودداری کنید.
• در صورت مشاهده عفونت (ترشحات بدبو، درد شدید، تب)، فوراً به جراح اطلاع دهید.

7.صحبت کردن

در روزهای اول، به دلیل تورم یا بستن فک، صحبت کردن بسیار دشوار یا حتی غیرممکن است. نگران نباشید:

• می‌توانید از نوشتن، تایپ در گوشی یا اپ‌های متنی استفاده کنید.
• پس از کاهش تورم و باز شدن تدریجی دهان، گفتار به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

8.مراقبت از ابزارهای ارتودنسی بعد از جراحی

در بسیاری از موارد، بیمار همچنان سیم‌های ارتودنسی روی دندان دارد. بنابراین:

• مراقب باشید که فشار زیادی به سیم‌ها وارد نکنید.
• در صورت شل شدن سیم یا خارج شدن بریس از محل خود، با ما تماس بگیرید.
• برای تمیز کردن اطراف سیم‌ها می‌توانید از واترجت یا دهان‌شویه استفاده کنید.با مسواک کودکانه که سر ظریفی دارد میتوانید ارتودنسی را تمیز نگه دارید.

9.استفاده از داروها

داروهایی که معمولاً تجویز می‌شوند شامل:

• مسکن‌ها (مانند استامینوفن یا داروهای تجویزی قوی‌تر)
• آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از عفونت
• دهان‌شویه‌های آنتی‌سپتیک

نکته مهم: داروها را طبق دستور کامل مصرف کنید و بدون مشورت مصرف آن‌ها را قطع نکنید.

10.مراجعات منظم به جراح

در دوران نقاهت، مراجعات منظم به جراح فک بسیار مهم هستند تا ایشان میزان بهبود، وضعیت استخوان‌ها، محل بخیه‌ها و موقعیت فک را بررسی می‌کند.

11.عوارض احتمالی و علائم هشدار

در بیشتر موارد، روند بهبودی بدون مشکل پیش می‌رود. اما اگر علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً با جراح تماس بگیرید:

• درد شدید و ناگهانی
• تب بالا
• تورم پیشرونده یا ترشحات بدبو
• خونریزی غیرقابل کنترل
• باز نشدن دهان بعد از چند هفته
• بی‌حسی طولانی‌مدت در لب، چانه یا زبان

بی‌حسی خفیف تا چند هفته طبیعی است، اما اگر ادامه‌دار باشد باید بررسی شود. با روشهای لیزر تراپی بهتر میشود.

12.بازگشت به زندگی عادی

• معمولاً از هفته چهارم می‌توانید فعالیت‌های روزمره سبک را شروع کنید.
• برگشت به دانشگاه یا محل کار پس از ۳ تا ۶ هفته (بسته به نوع جراحی) امکان‌پذیر است.
• رژیم غذایی عادی و جویدن غذاها به تدریج و با نظر جراح از ماه دوم به بعد آغاز می‌شود.

جمع‌بندی

مراقبت‌های بعد از جراحی فک (ارتوسرجری) نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان دارند. تغذیه‌ی مناسب، رعایت بهداشت دهان، استراحت کافی، مصرف درست داروها و مراجعات منظم به پزشک، از ارکان اصلی این دوران هستند. با داشتن صبر، حوصله و رعایت دقیق نکات توصیه‌شده، می‌توانید این مسیر را با آرامش طی کرده و به نتیجه‌ای عالی برسید.

هر مشورتی در این زمینه میخواستید میتوانیم در کلینیک ارتودنسی دکتر فهیمی خدمتتان عرض کنیم.